Het bijzondere achtergrondverhaal van De Kleine Zeemeermin

Een tijdje geleden schreven we een artikel over het achtergrondverhaal van de Griekse god Hades. Op Instagram vroegen we over welk fictief personage jullie nog een artikel wilden lezen en het antwoord was de Kleine Zeemeermin. Begrijpelijk ook, want het verhaal achter dit personage is een stuk duisterder dan Disney ons doet vermoeden. Het originele verhaal eindigt zelfs in een tragische zelfmoord. Helaas eindigt niet ieder sprookje met een happy ending. De Disneyfilm stamt uit het jaar 1989, maar het originele verhaal van Hans Christiaan Andersen komt uit 1837. Er zit ook nogal wat verschil in qua verhaal. Maar wat is de symboliek achter het verhaal en hoe verliep het eigenlijk echt?

De liefdesbrieven van Andersen

De meest bekende theorie is dat het verhaal van de kleine zeemeermin is gebaseerd op de onbeantwoorde liefde die Andersen had voor zijn vriend Edvard Collin. Historici zijn het erover eens dat Andersen zeer waarschijnlijk biseksueel was. Zijn liefde voor Collin is echter bewezen. Andersen schreef zijn vriend liefdesbrieven waarin hij zijn liefde voor Collin beschreef als ‘vrouwelijk’. Zo zei hij ook: “Ik verlang naar je alsof je een mooi Calabrisch meisje bent.”

De liefde van Andersen werd echter niet beantwoord. Sterker nog, Collin besloot om te trouwen met een vrouw. Gedurende die tijd besloot Andersen het verhaal van de kleine Zeemeermin te schrijven. Andersen zag zichzelf hierin als de zeemeermin, Collin als de prins en zijn vrouw als de prinses. Dat gezegd hebbende schijnt het zo te zijn dat Andersen wel vaker zijn hart gebroken had. Er waren verschillende vrouwen en mannen voor wie hij gevoelens had, maar zijn liefde bleef altijd onbeantwoord. Waarschijnlijk was zijn onbeantwoorde liefde voor Edvard ten tijde van het schrijven van de kleine Zeemeermin zijn meest recente liefdesverdriet.

Verder is het duidelijk dat Anderson ook zijn inspiratie haalde uit het volksverhaal van Melusine, over een waterelf die trouwt met een ridder, op voorwaarde dat hij haar nooit ziet op zaterdagen, omdat ze dan in haar meerminnenvorm is. Het kan ook zijn dat het sprookje Undine een inspiratiebron is geweest. Dat sprookje is gebaseerd op Melusine en kwam 26 jaar voor de kleine Zeemeermin uit.

Hoe verloopt het originele verhaal van de kleine zeemeermin?

De kleine zeemeermin woont in een koninkrijk onderwater met haar vader en vijf oudere zussen. Als een zeemeermin vijftien wordt, dan mag ze voor het eerst naar het wateroppervlakte zwemmen om een glimps op te vangen van de wereld daarboven. Als de zussen oud genoeg zijn, mogen ze om de beurt de wereld daarboven bezoeken voor 1 dag. Iedere keer dat een zus terugkeert, hoort de kleine zeemeermin de verhalen vol verlangen aan.

Als het de beurt is van de kleine zeemeermin om naar de oppervlakte te gaan, ziet ze een verjaardagsfeest dat gehouden wordt voor de prins. De kleine zeemeermin wordt meteen verliefd op hem. Er komt een storm, het schip zinkt en de kleine zeemeermin redt de prins van de verdrinkingsdood. Ze brengt hem naar de kust bij een tempel. Hier wacht ze tot een jonge vrouw van de tempel hem vindt. Tot haar grote afgrijzen ziet ze de kleine zeemeermin niet en weet hij niet dat juist zij degene is die hem heeft gered.

De kleine zeemeermin gaat naar haar grootmoeder en vraagt of mensen voor altijd kunnen leven. De grootmoeder left uit dat mensen veel korter leven dan zeemeerminnen, maar dat als zeemeerminnen sterven, ze schuim worden in de zee, terwijl de zielen van mensen door blijven leven in de hemel. De kleine zeemeermin verlangt naar de prins en een eeuwige ziel, en ze brengt een bezoek aan de zeeheks die in een gevaarlijk deel van de oceaan woont.

De heks geeft haar een drankje die de zeemeermin benen geeft in ruil voor haar tong en haar mooie stem. De zeemeermin heeft namelijk de mooiste stem van de hele wereld. De heks geeft wel aan dat als ze mens wordt, zo nooit terug kan naar de zee. Daarnaast is het zo dat ze wel benen krijgt, maar het altijd voelt alsof ze op scherpe messen loopt. Daarnaast krijgt ze alleen een ziel als ze de liefde van de prins krijgt en met hem trouwt.

De liefde van een prins

Ze gaat toch akkoord en zwemt naar het oppervlakte waar ze het drankje drinkt. De kleine zeemeermin spoelt aan en wordt gevonden door de prins, die verblind is door haar schoonheid, ook al kan ze niet praten. Ze brengen veel tijd met elkaar door, maar de prins wordt niet verliefd. Zijn ouders willen dat hij met een prinses trouwt, maar de prins zegt tegen de zeemeermin dat hij dit niet wil. Hij kan alleen trouwen met het meisje van de tempel, van wie hij denkt dat zij hem heeft gered. Het blijkt dat de prinses dat meisje is en ze gaan meteen trouwen.

Het hart van de zeemeermin breekt en ze wordt wanhopig. Ze is bang om dood te gaan, want als de prins niet van haar zou houden dan zou dat gebeuren. Haar zussen komen echter naar haar toe met een dolk die de zeeheks hen had gegeven in ruil voor hun mooie haren. Als de kleine zeemeermin de prins vermoord en zijn bloed op haar voeten laat druppelen, dan zal ze weer zeemeermin worden en uit haar lijden worden verlost.

Toch kan de kleine zeemeermin zichzelf er niet toe zetten om de slapende prins te vermoorden. Ze gooit de dolk en zichzelf van het schip van de prins af, net als de dag aanbreekt. Haar lichaam verandert in schuim, maar in plaats van dat ze stopt met bestaan, voelt ze dat ze omgetoverd wordt tot een dochter van de lucht. Ze wordt de lucht in gehesen en andere dochters vertellen haar dat ze een van hen is geworden. Omdat ze onbaatzuchtig is geweest, krijgt ze een kans om haar eigen ziel te krijgen als ze 300 jaar lang goede daden doet voor de mensheid. Daarna zal ze naar de hemel gaan.