Gatekeeping. Iedereen die ergens fan van is heeft het wel is meegemaakt. Het kunnen subtiele opmerkingen zijn zoals: “Oh, jij hebt alleen de films gezien? Nou als echte fan zou je ook de boeken moeten lezen” tot iemand die een heel kruisverhoor start over een bepaalde franchise om te bewijzen dat iemand geen echte fan is.
De definitie op Urban Dictionary is als volgt:
When someone takes it upon themselves to decide who does or does not have access or rights to a community or identity.
Als iemand beslist wie wel of geen toegang of rechten heeft tot een gemeenschap of een identiteit.
Oftewel, iemand gaat voor jou beslissen dat jij jezelf geen Marvel of Star Wars fan mag noemen, omdat je bijvoorbeeld alleen de films hebt gezien.
Star Wars
Een goed voorbeeld is deze tweet van een man genaamd Ed Powell.
Seeing the Star Wars movies does not make you a Star Wars fan.
Actual Star Wars fans have done some of the following:
* Read the novelizations
* Read books in the EU
* Read new canon books
* Read some comics
* Watched the animated shows
* Participated in SW discussion groups.— Ed Powell (@DrEdPowell) January 2, 2020
Ed beweert dus dat niet iedereen kan toetreden tot de exclusieve Star Wars fanclub. Hij kreeg al gauw veel reacties van andere fans die het totaal niet met hem eens waren.
Bit holier than thou aren’t you? They’re just movies FFS. Like them or not. I’m a fan of cheese. Do I need to eat some fan fiction cheese?
— GJ Hughes (@GeoffHughes01) January 5, 2020
You don’t get to decide that I’m not a Star Wars fan. Sod off.
— William Meikle (@williemeikle) January 2, 2020
Ondanks dit feit is gatekeeping nog steeds een groot probleem overal waar fans samenkomen. Gatekeeping gaat het hele idee van een fanbase voorbij, namelijk het vinden van andere mensen die dezelfde interesses hebben. Het zou een bron van geluk moeten zijn om je liefde voor een franchise met anderen te kunnen delen. Echter zien sommigen niet in dat er een verschil zit in het verdedigen van een fanbase, en ervoor zorgen dat iemand zich niet prettig voelt in een fanbase omdat anderen te beschermend zijn.
Comics
Ooit, jaren geleden, was er een tijd waarin comics en de films gebaseerd op comics helemaal niet zo populair en mainstream waren als nu. Dat is waar het probleem begint. Na het uitbrengen van Iron Man werd de MCU geboren en ook DC comics personages werden populair na een aantal films. En toen kwamen er de fans die riepen: “Ja maar ik vond het al leuk voordat het cool was.”
Soms voelt het alsof je een toegangstest moet maken om ergens fan van te zijn. We zijn zelfs nu op het punt gekomen dat als je een film in de serie leuk vindt die over het algemeen als niet goed wordt beschouwd, The Last Jedi ik kijk naar jou, dan wordt je al snel als neppe fan bestempeld. Het is een manier van pesten waardoor een veilige plek van iemand wordt afgepakt, en dat kan nu juist de plek zijn die ze zo hard nodig hebben.
Veranderende tijden
Als we gaan kijken naar de oudere fans, dan is het ergens logisch dat ze beschermend zijn over hun favoriete franchise. Nog niet heel lang geleden was het niet cool om fan te zijn van Star Wars, om een voorbeeld te noemen. Het lezen van stripboeken was iets waarvoor je gepest kon worden. Die tijden zijn echter voorbij want al deze dingen zijn nu mainstream. Het grote publiek accepteert het veel meer als iemand fan is van geeky dingen. Het is dus begrijpelijk dat de oude garde fans die er vanaf het begin af aan al bij waren zich willen onderscheiden van degenen die de franchise nu pas ontdekken.
Exclusiviteit is echter niet wenselijk voor een fandom. Gatekeeping begint vaak op een begrijpelijke manier. “Oh, je vindt dit leuk? Heb je de boeken al gelezen? Of de comics? Er gaat een wereld voor je open!” Toch kan dit al vrij snel veranderen in: “Wat? Je hebt de boeken niet gelezen? De comics ook niet? Hoezo noem jij jezelf een fan?” Teveel gatekeeping kan zelfs een negatief effect hebben op een fandom. Het aantal fans stagneert of neemt zelfs af. Dat is voor de franchise niet goed, maar zeker ook niet voor de community.
Hiërarchie in fandoms
Er is een zekere hiërarchie in fandoms die eigenlijk niet zou moeten bestaan. Sommige fans die alles consumeren van een franchise zien zichzelf als een betere fan dan iemand die wat minder kennis heeft. We zouden de eerste fans beter kunnen bestempelen als een deskundige fan. Dat je meer hebt gelezen of gezien maakt je geen superieure fan. Het betekent alleen dat je ergens ontzettend van houdt en er dieper in bent gedoken dan iemand anders. Dat is natuurlijk fantastisch. Iemand anders houdt ook van de franchise, maar op zijn of haar eigen manier. Zij halen er ook geluk uit, maar niet op dezelfde manier als jij. En dat is ook prima. Ze zijn nog steeds fans.
Want, als we deze personen niet als fans zien, dan kan een fandom niet groeien. Sommige fans zullen dat ook niet willen. Ze zijn bang voor de verandering. Als er veel nieuwe fans zijn die allemaal iets anders leuk vinden, dan kan het zo zijn dat de franchise ook verandert. Maar juist dat zorgt ervoor dat een franchise in leven blijft, omdat het steeds vernieuwend is. Geen vernieuwing betekent ook: geen nieuwe content. Dat is ook niet iets wat je moet willen.
Niet iedereen heeft gelijke kansen
Waar gatekeepers geen rekening mee houden is dat ook niet iedereen dezelfde kansen heeft. Niet iedere fan heeft bijvoorbeeld het geld om merchandise, boeken, spellen of trips naar themaparken te betalen. Sommige fans kunnen bijvoorbeeld om wat voor reden dan ook niet lezen. Ook zal niet iedereen toegang hebben tot series die op streamingservices staan. Dat wil niet zeggen dat zij niet net zo’n grote fans zijn. Het wil alleen zeggen dat zij geen toegang hebben tot iets wat voor anderen vanzelfsprekend is. Het feit dat ze daardoor uit een fandom geduwd worden, is verkeerd.
Gatekeeping: conclusie
Iedereen heeft een eigen definitie van wat het is om een echte fan te zijn, maar het is niet aan een ander om daar iets van te vinden. Het belangrijkste is dat iedereen zich op zijn plek kan voelen in een community. Als je anderen weg pest uit een fandom, dan maakt dat je geen betere fan alleen omdat je meer weet of meer merchandise hebt. Een echte fan omarmt nieuwe leden en samen zorgen ze ervoor dat een franchise blijft groeien.
