Seksueel misbruik in media: waarom worden we nu pas wakker?

Heel Nederland is in rep en roer nadat de uitzending van #BOOS gisteren online werd gezet. In de aflevering kwam het seksueel misbruik van verschillende coaches en medewerkers van The Voice of Holland aan het licht. Normaliter schrijven we op Geekish vooral over leuke dingen die met popcultuur te maken hebben, maar aangezien dit een probleem is die veel voorkomt in de mediawereld, is het ook belangrijk hier aandacht aan te besteden. Nog altijd zijn er teveel slachtoffers. Hoopvolle jonge mensen die graag iets in de media willen bereiken. Machtige (meestal) mannen die hun machtspositie misbruiken. Het is een onderwerp waar we over moeten blijven praten.

Hoe zat het ook alweer met #MeToo?

In het jaar 2017 werd er een enorme beerput geopend in Hollywood. The New York Times publiceerde een artikel genaamd “Harvey Weinstein Paid Off Sexual Harassment Accusers for Decades.”

Een aantal vrouwelijke actrices beweerden dat de meest machtige man in Hollywood seksueel misbruik van hen had gemaakt. De carrières van vele actrices waren alleen mogelijk als de producer daarvoor zorgden. Hij kon ze maken of breken. Iedereen in de industrie wist het, maar ze keken allemaal de andere kant op.

Actrice Alyssa Milano stuurde de volgende tweet de wereld in:

If you’ve been sexually harassed or assaulted write ‘me too’ as a reply to this tweet. pic.twitter.com/k2oeCiUf9n

— Alyssa Milano (@Alyssa_Milano) October 15, 2017

Tienduizenden slachtoffers reageerden. Een beweging was geboren. Gesterkt door vele anderen durfden slachtoffers eindelijk hun verhaal te vertellen. Het bleek dat niet alleen in Hollywood dit probleem speelde. Over de hele wereld waren er vrouwen die hun ervaringen deden onder de vlag van #MeToo. Ook mannen deelden hun ervaringen. Op de eerste dag werd deze hashtag 200,000 keer gebruikt op Twitter. Een dag later was dat een half miljoen keer.

Slachtoffers schreven de meest hartbrekende verhalen. Sommigen beschreven hoe ze nog maar kind waren toen ze misbruikt werden. Anderen schreven dat het om een bekende ging die hen misbruikte. De pijn die zo lang weggestopt was kwam eindelijk naar buiten.

In iedere industrie

Vooral alle facetten van de entertainment industrie bleken problematisch te zijn. Bekende fotografen, acteurs, regisseurs, producers, politici. Overal kwamen verhalen naar buiten van slachtoffers. Deze slachtoffers waren ook niet altijd vrouw. Zo werd Kevin Spacey beschuldigd van seksueel misbruik waarna hij als afleidingstactiek uit de kast kwam.

In januari 2018 werd de stichting Time’s Up opgericht door meer dan 300 vrouwen uit de Amerikaanse filmindustrie. Grote namen als Meryl Streep, Nicole Kidman, Salma Hayek, Uma Thurman en Cate Blanchett stonden achter deze stichting. De stichting subsidieert rechtsbijstand voor slachtoffers.

Hoewel de #MeToo beweging nog steeds belangrijk is, heeft het wel een aantal positieve veranderingen teweeg gebracht. Zo zijn er staten in de VS die NDA (Non-Disclosure Agreements) waarin staat dat er niet over seksueel misbruik gepraat mag worden verbannen. De Time’s Up stichting heeft meer dan 3600 slachtoffers geholpen. Bovendien heeft de beweging een andere blik geworpen op macht en hoe daarmee wordt omgegaan. Iets waar we in Nederland nu pas achter komen.

This is the Voice of Holland

Nu blijkt dat er in de Nederlandse mediawereld dezelfde praktijken gebeurden als in Amerika en andere landen. Niet heel gek. Overal waar bepaalde personen teveel macht hebben zal die macht misbruikt worden. Het vreemde is dat dit jarenlang speelde maar niemand er ook maar iets van wist. Dat is natuurlijk onzin. De mannen die dit doen houden elkaar de hand boven het hoofd en anderen die het weten kijken weg. Medialand is een wereld waarin een aantal mensen het voor het zeggen hebben. Als je in je eentje wilt opboksen tegen een machtig persoon in deze wereld, dan is je carrière zo goed als voorbij.

Daarom is het belangrijk dat er grotere platformen zijn die wel durven uit te spreken. Vandaar ook hulde aan Tim Hofman en zijn team voor de respectvolle aflevering. Natuurlijk ook hulde aan de meisjes en vrouwen die eindelijk hun verhaal durfden te doen. Het is nog maar het begin van de enorme beerput die ongetwijfeld geopend gaat worden. De tijd hiervoor was echter rijp. We moeten niet accepteren dat mannen met macht dit misbruiken om vaak jonge slachtoffers kapot te maken.

Waarom doen deze mannen dit?

Het lijkt een simpel antwoord te zijn. Ze willen seks! Dit is echter niet het geval. We hebben het over bekende mannen die waarschijnlijk genoeg vrouwen zouden kunnen vinden die vrijwillig of tegen betaling seks met ze zou kunnen hebben. Daar gaat het niet om. Het gaat om macht.

De mannen over wie we het nu specifiek hebben hadden allemaal een machtspositie ten opzichte van de slachtoffers. We hebben het over slachtoffers die het wilde maken in de muziekindustrie, wat zeker niet makkelijk is. Deze mannen hadden de droom van de slachtoffers in handen en beloofden gouden bergen in ruil voor seks. In een artikel van the Guardian uit 2018 werd dit duidelijk omschreven:

De wens om zich machtig te voelen is een van de belangrijkste motieven van mannen die seksueel misbruik plegen. Sommige erg succesvolle mannen geloven dat zij moeten krijgen wat ze willen. Als ze limieten of afwijzing ervaren, dan voelen ze zich wellicht onmachtig en dat verontwaardigd ze – en daardoor dwingen ze seks af om hun gevoel van macht te herstellen.

Mannen die zulke dingen doen hebben weinig empathie. Ze genieten ervan als hun slachtoffer zich ongemakkelijk voelt.

Op Twitter kwam ik een tweet tegen waarin er werd gevraagd of er ook maar iemand sympathie had voor de mannen. Want de macht die ze hebben gekregen heeft effect gehad op hun gedrag. Hier ben ik het niet mee eens. Macht laat zien hoe iemand echt is. Niets staat ze in de weg om te doen wat ze willen, omdat ze er mee weg kunnen komen. Zoals Abraham Lincoln ooit zei: “If you want to test a man’s character, give him power.”

Macht is een gevaarlijk iets als het teveel in handen is van een klein groepje personen. Dat liet John de Mol wel zien in zijn statement in #BOOS. Hij realiseerde zich niet dat de machtspositie kon meespelen. Dat komt omdat er niemand is die hem tot zijn verantwoordelijkheid riep. Tot nu dan.

Waarom je niet moet zeggen: “Ja maar niet alle mannen zijn zo!”

Veel vrouwen die de aflevering van #BOOS zagen werden weer teruggebracht naar tijden waarop ze zelf seksueel werden misbruikt. Het kan een aanraking zijn geweest die expres maar ongewenst was. Een seksuele opmerking die ongepast was en ook verkrachting. Vrijwel iedere vrouw heeft ooit in haar leven zoiets meegemaakt en dat nemen we de rest van ons leven mee.

Na de #MeToo beweging waren er veel mannen die zeiden: “Ja je mag nu ook niets meer doen of zeggen!” Dat is niet waar. Zolang er van beide kanten goedkeuring is, dan kan er van alles. Maar goedkeuring is daarbij het magische woord. Niemand zit op een seksueel getinte opmerking te wachten van een collega of van een groep mannen bij elkaar.

En ja, we weten het. Het zijn niet alle mannen. Maar het zijn wel bijna alle vrouwen. Zolang de schoen je niet past hoef je je ook niet aangesproken te voelen. Bedenk wel dat je ook medeplichtig bent aan het in stand houden van deze cultuur als je wegkijkt. Maakt een vriend ooit een seksueel getinte opmerking over een vreemde? Zeg er iets van. Heb je een collega die denk dat hij de stagiaire wel kan betasten? Doe er iets aan. Deze mannen zijn gevoelig voor de mening van andere mannen. Gevoeliger in ieder geval dan wat vrouwen van ze vinden.

Het is vast erg vervelend dat je als man het gevoel hebt dat je op een grote stapel gegooid wordt. En ja, ook de gevoelens van mannen zijn belangrijk. Maar we hebben het nu specifiek over een probleem waarbij jonge meisjes slachtoffer zijn van seksueel misbruik en dáár moet het gesprek nu over gaan. Als het huis naast je in brand staat, dan vraag je niet aan de brandweer om ook jouw huis te blussen want jij hebt het ook zwaar. Laten we ons nu eerst richten op dit probleem en ervoor zorgen dat er verandering komt.

Hulp voor slachtoffers

Het kan zijn dat je als slachtoffer getriggered wordt door alle berichtgeving rondom dit onderwerp. Weet dat er hulp is waar je gratis, vrijblijvend en anoniem contact mee kan opnemen:

Slachtofferhulp Nederland (0900-0101, ma t/m vr van 08.00 tot 20.00 uur, of via de chat op www.slachtofferhulp.nl) 

Centrum Seksueel Geweld (0800-0188, 24/7 bereikbaar, of via de chat op www.centrumseksueelgeweld.nl) 

Mind Korrelatie (0900-1450, ma t/m vr van 09.00 tot 21.00 uur, of via de chat op www.mindkorrelatie.nl)