Zam de Fikser is het elfde boek dat Peter Schaap bij uitgeverij Zilverspoor uitbrengt. Dat gecombineerd met de prachtige cover wekt het hoge verwachtingen op! De flaptekst laat de hoofdpersoon overkomen als iemand die zich overal moeiteloos uitkletst en veel vertrouwen in zijn eigen vaardigheden heeft (en mogelijk arrogant is). Een combinatie tussen Captain Jack Sparrow en Dr. House bijvoorbeeld en denk ook aan Shawn uit Psych en Jane uit de Mentalist. Die vind ik fantastisch en zulke personages maken altijd bijzondere avonturen mee, dus ik was heel enthousiast. Een bijzonder avontuur beleeft Zam de Fikser zeker, maar ook eentje die behoorlijk onsamenhangend overkomt helaas. Bij zinnen in de flaptekst als ‘en dan is er nog X’ hou ik mijn hart altijd vast.
Wij ontvingen een e-book exemplaar van Zam de Fikser in ruil voor onze eerlijke mening.
Waar gaat Zam de Fikser over?
De jonge Zamak (Zam) Klopperszoon komt als Fikser in dienst van de Luchtmagiër en Stadsmagister Sadusin. Hij dient die zaken te regelen waarin zijn Meester geen zin heeft, of niet erg goed is, zoals bijvoorbeeld de realiteit. Als betaling ontvangt Zam vrije magie, die hij opslaat in zijn persoonlijke “Wolk”. Die magie wil hij gebruiken om zijn ware ouders te vinden. Zams dienst brengt hem tijdens vele reizen in evenzovele problemen die hij dient op te lossen. Totdat hij zijn hoofd stoot bij de veile IJzermagiër Micander, in wiens burcht hij op het schavot belandt. Micander ronselt hem in zijn geheime dienst en houdt hem in bedwang door een ijzeren ring die alleen Zam kan zien, maar waaraan hij onmogelijk kan ontsnappen. Als er dan nog een derde opdrachtgever verschijnt, in de vorm van de vrouwelijke en hyperactieve magiër Mandrahinasha met haar lastige dochter Duny, ontstaat een probleem, dat zelfs met behulp van alle tovenaars van de Magisterij onoplosbaar lijkt te zijn. En dan is er nog de geheimzinnige Witte Wolf met haar jongen.
Het magiesysteem van Zam de Fikser is fantastisch
De manier waarop magie wordt gebruik in Zam de Fikser is letterlijk en figuurlijk fantastisch. Het is erg fantasierijk en indrukwekkend. Magie leeft in een soort wolk waar iedereen met magische aanleg bij kan en tegelijk heb je ook een eigen wolk. Er is vrije magie waar je van alles mee kan doen en sommige magiërs hebben ook specifieke krachten. Aan de ene kant is het tof dat bijna alles mogelijk is, maar aan de andere kant lijkt de magie onbegrensd te zijn. Necromancy is gaaf, maar móést dat er echt ook nog bij? En de dubbele werkelijkheden snapte ik al helemaal niet. Ik miste nog wat regels voor het gebruik van magie, naast dat het in balans moet blijven. Het uurwerk van Zam heeft bijvoorbeeld ook weer een eigen set van regels. Complimenten voor dit gave, unieke object trouwens!
Behoorlijk verwarrend helaas
Het originele magiesysteem heeft vaak ook een nadeel. Meestal komt er veel exposition bij kijken en daar kan het verhaal traag en verwarrend van worden. Helaas is dat én meer aan de hand waardoor Zam de Fikser niet lekker wegleest. De auteur maakt gebruik van overbodig lange zinnen en complex taalgebruik, terwijl dat volgens mij helemaal niet bij de doelgroep past. Ook zit er veel worldbuilding in met allerlei ingewikkelde namen, waardoor ik personages door elkaar haal.
Persoonlijk heb ik een voorkeur voor verhalen met veel dialoog, zodat het dynamisch is. In Zam de Fikser zit bar weinig dialoog. Vooral de hoofdpersoon zelf zegt erg weinig, waardoor het lastig is een band met hem op te bouwen. Nog iets waar ik zelf niet goed op ga: veel flashbacks, visioenen en dromen. Het verhaal springt steeds van Zams verleden naar het heden en ik vraag me af of dat echt nodig is. Een opbouw zoals in The Name of the Wind had ik veel prettiger gevonden. Daarnaast begin ik pas eind hoofdstuk 5 te begrijpen waar het verhaal heen gaat en dat is veel te laat.
Geen sterk begin
Wat me het meest dwarszat aan Zam de Fikser, is hoe traag het op gang kwam. Je valt midden in een scène waarin Zam gaat worden geëxecuteerd. Op basis van de flaptekst verwachtte ik dat hij zich er zoals Captain Jack Sparrow uit zou kletsen, maar dat was helemaal niet het geval! Er was geen discussie of niets, en ook geen gevoel van urgentie. Zam riep één opmerking en dat was per toeval genoeg. Waarom dat precies werkte, wordt ook pas aan het einde van het boek uitgelegd. Na de eerste paar bladzijdes was ik daardoor al teleurgesteld.
Zam de Fikser heeft een aangrijpend achtergrondverhaal
Wanneer Zam zich zijn jeugd herinnert, leest het verhaal meteen een stuk prettiger. Het achtergrondverhaal is erg interessant en zat goed in elkaar. Het maakt de hoofdpersoon meteen menselijk en ik kon me goed inleven. Dit menselijke aspect raakt in de rest van Zam de Fikser helaas vaak ondergesneeuwd door alle informatie over worldbuilding en het magiesysteem. Daar had van mij veel meer nadruk op mogen liggen.
Personages mogen meer diepgang hebben
Zam (en eigenlijk alle personages) wordt steeds door het plot voortgeduwd en maakt zelf weinig keuzes. Dat maakt het lastig om zijn persoonlijkheid vast te leggen en een band met hem op te bouwen. Zijn enige drive lijkt te zijn om te overleven en hij heeft niet echt leuke herkenbare of bijzondere quirks. Dat geldt voor veel personages, zoals Duny. Dat zorgt ervoor dat ik niet root voor een band tussen Zam en Duny. Het geldt ook voor Zams pleegvader en zijn beste vriend Divo, die Zam beide de hemel in prijst zonder dat je dat echt voelt als lezer. Daardoor voelt het hol en gehaast. Ik heb meer bewijst nodig om echt van die personages te gaan houden, in plaats van dat Zam alleen zegt dat ze het waard zijn.
Zam de Fikser is best vrouwonvriendelijk
Om een of andere reden heeft Zam een obsessie met Duny’s seksuele voorkeur en of ze nog een maagd is of niet. De eerste paar keer dat hij er iets over zegt of denkt, is het vreemd en misplaatst, maar het wordt later wel echt vervelend. Daarnaast vind ik het een beetje walgelijk dat Zams ideale vrouw zwijgzaam en volgzaam is. Ook de suggesties naar incest hadden voor mij totaal geen meerwaarde.
Een parafrase van Zams gedachten: “Ik ben nu eenmaal een oppervlakkig wezen en wensen van een ander, mogen best belangrijk zijn, maar niet overtrokken worden, dus noem ik haar schat ondanks dat ze het onprettig vond voordat ze stopte met me tegenspreken.”
Zam de Fikser fikst het voor mij niet
Dit is best een dik boek om doorheen te ploegen, zeker met de complexe schrijfstijl. Dat zou niet zo’n probleem zijn als alle scènes meerwaarde hadden. Dat was niet het geval. Vaak zat las ik een hoofdstuk waarvan ik dacht ‘dit had er best uit gekund’. Het stuk over de nomaden bijvoorbeeld. Daarnaast wordt het verhaal op een erg kunstmatige manier voortgedreven. Personages houden dingen geheim zonder duidelijk reden, behalve dat het ‘interessant’ moet blijven voor de lezer. Het moet gewoon een plotwending opleveren en dat is frustrerend. De climax had beter opgebouwd kunnen worden met meer show in plaats van tell en het einde is erg abrupt. Kortom: Zam de Fikser was voor mij geen geslaagd boek, maar er zitten zoveel elementen in die niet mijn smaak zijn, dat ik me afvraag of het ooit echt een kans heeft gehad. Jammer, maar helaas.
