Op zaterdag 2 september ging deze huiveringwekkende film in première in Theater De Leest in Waalwijk, vlak bij de Efteling zelf. Zelf heb ik de de première bijgewoond in mei: de laatste keer dat de documentaire op deze manier werd getoond. Ik werd voorzien van een drankje, de mogelijkheid om merchandise te kopen, om een Q&A bij te wonen en uiteraard om de film te kijken. Tijdens de pauze kreeg je de kans om te vragen om een foto en handtekening van de (oud-)Eftelingmedewerkers die aanwezig waren bij de Q&A, maar daar was het eigenlijk veel te druk voor. Alles bij elkaar was het een interessante en emotionele avond. Ik kan deze Spookslot documentaire het beste omschrijven als een prachtig, ontroerend nerdfestijn.
Waar gaat de Spookslot documentaire over?
‘Het Spookslot, de historie van Station Halfweg’
De Vijf Zintuigen (makers van de documentaire) beschrijven het zelf als volgt:
Het Spookslot is één van de meest iconische attracties die de Efteling ooit heeft gekend. Van 1978 tot 2022 bezorgden de huiveringwekkende inwoners van deze vervallen veste miljoenen bezoekers vele rillingen over het lijf. Wat menigeen bij dit unieke schouwspel vergat, is dat het ooit werd bedacht en gebouwd door vakkundige medewerkers van de Efteling zelf. Omdat er nog nooit eerder een totaalbeeld beschikbaar was van de ontwikkeling en bouw van deze attractie, dook Efteling fansite De Vijf Zintuigen in de rijke historie van het Spookslot.” Je wordt hierbij meegenomen in de reis die ontwerpers, technici, uitvoerders én vaklui hebben doorgemaakt om een duistere illusie te creëren.
De documentaire voorziet je van twee uur aan beeldmateriaal uit den ouden doosch en uiteraard ook nieuwere interviews. Wie denkt het wel gezien te hebben na de rondleiding op video, heeft het zeker mis! Ook als je die gezien hebt, is de documentaire zeker de moeite waard.
Een legendarische Q&A over het Spookslot en de Efteling
Met Lex Lammers, Jan Verhoeven en Mari van Heumen
Het theaterzaaltje waarin de documentaire werd vertoond, was niet erg groot. Ik zat dus op enkele meters afstand van de iconische Lex, Jan en Mari tijdens de Q&A sessie. Het is fantastisch om ze te horen vertellen over hun tijd bij de Efteling, over het Spookslot en vooral om ze grapjes met elkaar te horen maken. Het lijken misschien grijze oude mannen, maar ze zijn nog hartstikke scherp! En wisten wat interessante anekdotes te vertellen die je niet zo snel op het internet zal tegenkomen…
Iets dat ik bijvoorbeeld erg leuk vond om te weten te komen, is een feitje dat Jan deelde. Het Spookslot werd ook wel ‘Station Halfweg’ genoemd, omdat het toentertijd midden in de Efteling werd gebouwd. Dan ben je dus halverwege het park en is het een soort rustplek (station) waar je eten en drinken kunt halen en naar het toilet kunt, voordat je de rest van het park bezoekt. Het was eigenlijk een portaal naar de rest van de Efteling.
Mijn mond viel helemaal open toen de mannen na de Q&A gewoon in het publiek kwamen zitten! Deze legendarische wezens blijken gewoon mensen te zijn. Mari heeft uitgebreid verteld over hoe krankzinnig het is dat mensen hem herkennen en met hem op de foto willen. Tof om te zien dat mensen die iets hebben gemaakt dat integraal onderdeel is van de Nederlandse cultuur, zo bescheiden kunnen blijven.
Niet alleen leuke beelden uit den ouden doosch
Een eerbetoon aan het Spookslot en de Eftelingmedewerkers
En dan gaat de documentaire zelf aan. Diverse (oud-)Eftelingmedewerkers vertellen je meer over hun expertise, over hun passie. Ze leggen uit hoe ze vroeger alles met de hand moesten maken. Ze moesten zelfs hun eigen dimmers uitvinden voor de lampen, omdat daar toen nog geen techniek voor was. Dat is echt smullen voor de nerds onder ons! Ik was toevallig met vrienden die programmeurs zijn of electrical engineers. Je had ze moeten horen nadat de film klaar was. Het is echt genieten om in glinsterende ogen te kijken, terwijl er wordt gediscussieerd over animatronics en de Bose 800-geluidsinstallatie.
“Hoe ontstonden de ideeën? Hoe werd alles technisch uitgevoerd? En hoe werd ervoor gezorgd dat bezoekers volledig ondergedompeld konden worden in het verhaal van de Burggraaf? De uitgebreide anekdotes worden geïllustreerd door foto- en videomateriaal wat veelal nooit eerder het daglicht heeft gezien. Deze documentaire vertelt het complete verhaal, van de allereerste bouwwerkzaamheden tot en met de openingsceremonie.”
In de documentaire zie je zelfs beelden van een relatief recent interview met Ton van de Ven. Als Eftelingfans daar niet spontaan van beginnen te trillen van enthousiasme, weet ik het ook niet meer. En foto’s van Anton Pieck! Je beleeft ze ‘geboorte’ van het Spookslot chronologisch van begin tot eind. Tot aan de opening en de sloop.
Ontroerend en pijnlijk einde
We moeten het toch nog even over de sloop van het Spookslot hebben. Dat vond ik echt lastig om aan te zien. Om te ervaren hoe emotioneel sommige (oud-)medewerkers daarvan werden. Vooral de scène waarin je ziet dat Lex Lammers de laatste show bekijkt, raakte me diep. Na de laatste noten die de behekste viool speelt, is hij nagenoeg sprakeloos en staan de tranen ongeveer in zijn ogen. Ik moet bekennen dat ik toen zelf een traantje heb gelaten.
Het voelde toch een beetje alsof de Efteling de bouw van de Danse Macabre probeert recht te praten in het laatste stukje van de documentaire en dat had voor mij niet gehoeven. De focus had prima mogen blijven liggen op het Spookslot. Daar kwam ik uiteraard voor.
Al met al was het een fantastische belevenis die veel bezoekers heeft losgemaakt. Het is ongelofelijk om te zien hoeveel mensen er samenkomen om van iets te genieten als een documentaire over de bouw van een attractie. De verbondenheid die ik tijdens de dernière gevoeld heb, was ontzettend bijzonder. Extra tof: ik weet voor 90% zeker dat ik in de trein naar huis tegenover de acteur zat die Otto Charlatan speelt in de Efteling serie over de Danse Macabre (maar ik durfde hem niet lastig te vallen).
Het is jammer dat de documentaire niet meer beschikbaar is op deze manier. Anders had ik het zeker aangeraden. Overigens staan de documentaires van de Droomvlucht en de Fata Morgana wel op YouTube (ook van De Vijf Zintuigen). Die zou ik ook zeker kijken!
