Fans keren weer terug naar de horror-wereld van Gillead voor het laatste seizoen van The Handmaid’s Tale. Het gelijknamige boek uit 1985 van Margaret Atwood (door Gerrit de Blaauw naar het Nederlands vertaald onder de titel Het Verhaal van de Dienstmaagd) waarop de serie gebaseerd is, eindigde waar het eerste seizoen ook eindigde. Daarmee had het een erg open einde. Maar de televisie serie ging nog verder en heeft pas nu in het zesde seizoen eindelijk een einde bereikt. Wat is het effect van dit andere einde? En hoe leidt het naar het boek The Testaments (in het Nederlands de testamenten)?
Content warning: The Handmaid’s Tale heeft enorm zware thema’s op de voorgrond staan en beeld deze grafisch af. Onder andere onderdrukking van vrouwen, verkrachting, (seksueel) geweld, mishandeling, marteling, gedwongen zwangerschap, miskramen, homofobie, racisme, religieuze discriminatie, moorden en zelfmoord komen in de serie voor. Voor een specifiekere lijst met onderwerpen per aflevering kun je deze lijst raadplegen. Wees je hiervan bewust als je de serie gaat kijken.
Waar gaat The Handmaid’s Tale over?
Door klimaatrampen zijn veel vrouwen* onvruchtbaar gemaakt en worden babies dood of ongezond geboren. Daarom heeft een fundamentalistische Christelijke beweging een deel van Amerika overgenomen. Deze plek hebben ze Gilead genoemd en de bijbel is er lijdend. In Gilead worden vrouwen zwaar onderdrukt, mogen ze maar een beperkt aantal beroepen beoefenen en is het voor hen verboden om eigendommen, carrieres of geld te hebben. Ook mogen ze niet lezen en schrijven.
Hoofdpersoon ‘Offred’ (Elisabeth Moss) (‘of Fred’, vernoemd naar de man van wie ze nu eigendom geworden is), is ontvoerd om een dienstmaagd te worden. Ze hebben haar kind Hannah (Jordana Blakes) gestolen en haar man Luke (O-T Fagbenle) neergeschoten en haar daarna meegenomen. Omdat ze vruchtbaar is wordt ze een dienstmaagd. Dit houdt in dat ze gedwongen wordt zwanger te raken en een kind te baren voor belangrijke leiders van het land.
In de serie zien we steeds meer hoe deze enge wereld in elkaar zit en hoe de onderdrukte vrouwen hun best doen zich te verzetten.
Hier lees je de Geekish recensie van de eerste drie seizoenen.
Wat is er in seizoenen vijf van The Handmaid’s Tale ook alweer gebeurd?
Als het vijfde seizoen eindigt zit Hannah nog steeds vast in Gilead. June is met Luke, Moira en haar nieuwe baby Nichole in Canada. Ook Serena heeft, met June’s hulp, een kind ter wereld gebracht. June’s arm breekt als een truck voor haar huis erover heen rijdt en in een poging haar te beschermen vermoord Luke per ongeluk de bestuurder. Hiervoor wil de politie hem arresteren, dus slaan de twee op de vlucht. Als ze zien dat iedereen’s papieren gecontroleerd worden op het treinstation moeten ze van plan veranderen. Luke offert zich op aan de politie zodat June en Nichole in de chaos kunnen ontsnappen. Aan boord van de trein komt ze Serena en haar zoon Noah tegen. De twee staren elkaar aan en glimlachen naar elkaar, en daar eindigt het seizoen.
Meer van wat we gewend zijn
Gelukkig krijgen we eindelijk weer informatie over hoe het met veel geliefde personages zoals Janine Lindo (Madeline Brewer) is afgelopen. Ook moeten we dit seizoen eindelijk achterhalen hoe het zit met de personages die zich in de grijze zones begeven tussen voor en tegen Gilead strijden. Zo heeft vooral Commander Joseph Lawrence (Bradley Whitford) een erg sterk einde.
Ook dit seizoen zat weer vol sterke symboliek en visuele keuzes en bovenal aangrijpende onderwerpen. Wie The Handmaid’s Tale gaat kijken weet al dat je je mentaal moet voorbereiden, want elk seizoen zit vol gruwelen. Net als de voorgaande vijf seizoenen zat ook seizoen zes vol spanning. June moet steeds uit Gilead ontsnappen om vervolgens weer haar leven te riskeren door terug te gaan. Er zijn weer politieke ontwikkelingen gaande die enorm interessant zijn. Er wordt bijvoorbeeld gekeken naar hoe Gilead onderhandelt met andere landen en zichzelf weet te verkopen. Maar waar het echt allemaal intens wordt is in de voorlaatste aflevering. Aflevering negen is echt het hoogtepunt van het zesde seizoen.
Tot we geen keus meer hebben
Vaak wordt The Handmaid’s Tale geprezen als een belangrijk feministisch verhaal. Omdat Atwood alle gebeurtenissen baseert op dingen die echt gebeurt zijn of nog steeds gebeuren is het eng en confronterend. Waar het eerste seizoen nog vooral een waarschuwing was, gaan de latere seizoenen meer over terugvechten. Vooral in dit laatste seizoen komt dat thema terug. De hoofdpersoon is in het begin niet echt politiek ingesteld. Ze is een foil voor haar activistische moeder en beste vriendin. Ze is niet perse het soort persoon die je als held van dit verhaal zou verwachten. Totdat de wereld verandert. Dan heeft ze geen keus meer. In de laatste aflevering zegt June dat Gilead er gekomen is door niet te vechten. De vraag die volgt is “kan een ander dat niet doen?”. Het simpele antwoord is nee. June kan niet meer aan de kantlijn blijven.
Dit thema van ervoor moeten kiezen om zelf actie te ondernemen is door het hele seizoen verweven. Als we terug kijken naar gebeurtenissen in de geschiedenis zouden graag geloven dat we heldhaftig zouden handelen. Maar wat we in de geschiedenis zagen is ook nu nog bezig, en waarschijnlijk zou je gedaan hebben wat je nu ook doet. Ook het personage Rita Blue (Amanda Brugel)heeft eenzelfde soort houding. Ze verteld dat terug vechten moeilijker is dan June het laat lijken. Uiteindelijk kiest ze er alsnog voor om alles te riskeren en terug te vechten. Het contrast tussen Luke en Nick (Max Minghella) benadrukt hetzelfde dilemma. Kies je ervoor om je aan het systeem aan te passen om te krijgen wat je zelf wil, of riskeer je alles door je er tegen te verzetten? Hetzelfde wordt van de kijker gevraagd.
Niet perfect
Helaas besteedt de eerste helft van dit seizoen erg veel tijd aan dezelfde uitgerekte liefdes-driehoek tussen June, Luke en Nick. De twee mannen zijn, zoals vaak het geval is bij deze trope, thematische tegenpolen. Nick krijgt steeds meer macht binnen de wereld van Gilead en vindt het daarom ook steeds moeilijker om risico’s te nemen die June beschermen. Hij wil haar wel helpen, zolang het maar niet ten koste gaat van zijn eigen positie en privileges. Luke daarentegen richt zich volledig op vechten tegen Gilead en de hoop om zijn dochter terug te vinden, zelfs als hij daarvoor zichzelf of de mensen om wie hij geeft in gevaar brengt.
Het eindeloze dilemma maakt June een minder sympathiek personage. Het voelt alsof ze steeds van mening verandert zonder duidelijke aanleiding. Het ene moment is ze Luke aan het zoenen, het volgende moment praat ze met Nick over een leven beginnen in Parijs.
Hoewel het einde wist op te leven naar alles wat er in vorige seizoenen opgebouwd hebben, was de timing van dit seizoen minder sterk. Het begin van het seizoen heeft een erg lange opbouw. Tegelijkertijd werkt de allerlaatste aflevering veel te lang toe naar het einde. Eigenlijk is alle actie na de negende aflevering al voorbij. Hoewel het leuk was om oude personages kort voorbij te zien komen, zoals Emily Malek (Alexis Bladel), voelde de aflevering als een onnodig lange en trage uitloop.
Bijzonder genoeg zijn er ook oude personages helemaal van het toneel verdwenen. Wat nog het vreemdste is, is dat het personage Esther die in seizoen vier geïntroduceerd werd, niet meer terug komt.
Feminisme, intersectionaliteit en diversiteit
Bijzonder genoeg refereert The Handmaid’s Tale vaag aan intersecties van onderdrukking zoals racisme en homofobie, maar gaat het niet erg in op hoe deze verschillende aspecten van identiteit invloed hebben op hoe personages behandeld worden. Hoewel homofobie een erg prominent en heftig thema in de serie is, worden andere identiteiten niet echt belicht. June’s vriendin Moira Strand (Samira Wiley) is een zwarte lesbienne. Het zou niet vreemd zijn als zij in de wereld van Gilead een minder gewilde dienstmaagd zou zijn. Maar de show doet voor het grootste gedeelte alsof alle vrouwen op dezelfde manier onderdrukt worden.
In dit seizoen hebben June en Moira een interessant gesprek over het vergelijken van pijn. Passend bij feministische ideeën over “oppression olympics” pleit June ervoor dat onderdrukking geen wedstrijd is en dat ze samen moeten werken. Hoewel dit zeker waar is, zit er een verschil tussen benoemen dat ze samen moeten werken en de verschillen echt laten zien.
*Omdat de onderdrukking in de serie enorm verbonden is aan de mogelijkheid en onmogelijkheid van vrouwen om kinderen te baren zijn er veel kansen om transgender identiteiten hierin te betrekken. De hoofdpersonen vechten tegen een regering vrouwen tot baarmoeders reduceert. Helaas gaat de serie niet echt in op wat dit betekent voor wat een vrouw zijn is en de impact op mensen die gender queer zijn. In deze video gaf youtuber Jessie Gender vier jaar geleden een interessant perspectief op hoe The Handmaid’s Tale omgaat met transgender ideologie.
Serena
Ook met Serena had June een gesprek over vergelijken hoe zwaar ze het hebben. Net als voor Moira eindigt het in empathie voor elkaar. Wederom hamert de serie erop dat ze moeten samenwerken, ondanks hun verschillende levens. Doordat Serena een grote rol had in het oprichten van Gilead is haar personage enorm interessant. Ze is tegelijkertijd dader en slachtoffer van de machtsstructuur in Gilead. Dit seizoen weet haar neer te zetten als iemand die spijt heeft en kan veranderen, maar die tegelijkertijd een diepgewortelde ideologie heeft die niet zomaar verdwijnt. June’s geloof dat ze kan veranderen voelt daarmee extra radicaal.
Het einde?
Dit was echt het laatste seizoen van de serie. Toch houdt het verhaal nog niet helemaal op. Atwood schreef namelijk een vervolg op The Handmaid’s tale, The Testaments (of De Testamenten). Dit verhaal speelt zich 15 jaar na The Handmaid’s Tale af. In The Testaments volgen we drie hoofdpersonen, Aunt Lydia Clements (Ann Dowd) is er een van. Haar perspectief was dan ook een van de sterkste delen van het boek. Daarnaast volgen we nog een tiener in Canada en een tiener in Gilead. In het begin lijken de drie verhalen los van elkaar te staan maar ze worden steeds meer met elkaar verbonden. Het is al bekend gemaakt dat er een spin-off televisie serie komt over The Testaments. Daarmee is het verhaal dus eigenlijk nog niet afgelopen.
Heeft Taylor Swift hier nou ook nog iets mee te maken?
Aflevering 9 van The Handmaid’s Tale begon met Taylor Swift’s lied Look What You Made Me Do. Dit is voor velen misschien niet bijzonder. De inhoud ervan past goed bij de thema’s in de serie. Maar voor ‘Swifties’ was het enorm opvallend. Taylor Swift verloor namelijk de rechten op haar albums toen haar oude label werd opgekocht. Om zelf geld voor haar muziek te krijgen begon ze daarom aan een project om alle albums opnieuw op te nemen. Deze albums met (Taylor’s version) achter de titel, zijn versies van dezelfde liedjes die soms net iets zijn aangepast. Maar het album Reputation waarin Look What You Made Me Do staat, heeft nog geen heruitgebrachte versie gekregen. Fans hoopte daarom dat Look What You Made Me Do (Taylor’s Version) in The Handmaid’s Tale een teken was dat er binnenkort een Reputation (Taylor’s Version) album uit zou komen.
Dat is niet meer gebeurd. Sindsdien heeft Taylor Swift namelijk het nieuws gedeeld dat ze de rechten van haar muziek terug heeft gekocht. Daarom hoeft ze geen nieuwe versie van het album meer uit te brengen. In haar brief deelt ze dat er wel nog een speciale editie van het album gaat komen met bonusnummers “from the vault”. Ook heeft ze haar debut album al helemaal opnieuw opgenomen dus daarvan kunnen fans alsnog een vernieuwde versie verwachten.
Conclusie
Met dit laatste seizoen sluit The Handmaid’s Tale het verhaal op een passende manier af. Het seizoen zit weer vol heftige momenten. De politieke thema’s zijn enorm sterk, maar tegelijkertijd komen grote intersectionele problemen niet echt aan bod. Het einde laat ons sterk zien hoe belangrijk het is om te vechten voor je rechten en om samen te staan tegen onrecht. Tegelijkertijd maakt het ruimte voor fans die willen weten hoe het verhaal verder gaat, door een opbouw naar The Testaments te vormen.
Goed
- Spannend
- Passend bij vorige seizoenen
- Interessante personages
- Aflevering 9 is erg sterk
Niet zo
- Irritante liefdesdriehoek
- Oppervlakkige diversiteit in het feminisme
- Lange laatste aflevering waarin niets gebeurt
