Horrortober: waarom kijken we naar enge films?

Horrorfilms zijn niet aan mij besteed. Eerlijk gezegd kijk ik al weg als er een schrikmoment in een trailer in de bioscoop dreigt te komen. Hoewel ik geen enkel probleem heb met thrillers of afgehakte lichaamsdelen, gaan geesten en ander eng gespuis mij te ver. En dat terwijl ik wel ieder jaar weer vrolijk naar de Halloween Fright Nights ga om mezelf de stuipen op het lijf te laten jagen. Op de een of andere manier kan mijn hoofd op dat moment wel onderscheiden dat het nep is en dat het alleen gaat om acteurs in make-up. In de bioscoop of gewoon alleen thuis op de bank enge films kijken is echter een ander verhaal.

Wellicht dat het komt doordat ik als kind per ongeluk de originele IT zag en vanaf dat moment geen enkele clown meer vertrouwde. Of omdat ik na het zien van Child’s Play mijn speelgoed met argwaan bekeek als het donker was. Wat het ook is, ik heb nooit begrepen waarom mensen horrorfilms juist wel voor hun plezier kijken. Tijd dus om er naar te vragen.

Angst is iets om te vermijden, toch?

De evolutie heeft bepaald dat als we iets zien dat ons bang maakt, we deze situatie proberen te vermijden. Natuurlijk geldt dit niet voor iedereen, maar ieder weldenkend mens rent niet naar een man met een kettingzaag toe om die te knuffelen. Een onderzoek gepubliceerd in de Journal of Media Psychology wist wel uitleg te geven over de personen die graag horrorfilms kijken. Er zijn namelijk drie redenen waarom iemand zichzelf graag de stuipen op het lijf jaagt: ze willen het mysterie en de shock ervaren, ze zien dingen in horrorfilms die herkenbaar zijn uit het echte leven of ze kijken het juist omdat het niet realistisch is en daarom gewoon pure entertainment.

Liefde voor horror

De bevindingen van het onderzoek te kloppen. Een vriend van mij, Daniel, wist zijn liefde voor horrorfilms vrij accuraat te beschrijven. “Horror is in mijn ogen een van de meest diverse en ondergewaardeerde genres. Voor mij is het begrip “horror” echt een parapluterm waar veel subgenres onder vallen. Wie zegt niet van horror te houden, blijkt na doorvragen achteraf slechts tegen bepaalde aspecten niet te kunnen. Wanneer ik zin heb om een film te kijken, weet ik dat een horrorfilm altijd een veilig keuze is. In een komedie- of actiefilm moet ik echt zin hebben. Hoewel daar ook wel variatie in te vinden is, heb ik het gevoel dat ze altijd hetzelfde nastreven. Binnen horror heb je subgenres die schuren tegen thriller, het gore nastreven, klassieke monsters neerzetten of juist het monster in de mens naar boven haalt. Het maakt niet uit waar ik zin in heb, horror heeft het altijd. Horror onderzoekt de menselijke kern, zet ons neer in bizarre situaties en laat ons meekijken hoe we zouden reageren. Het laat ons nadenken over ons eigen handelen. Daarnaast zorgt de spanning er ook voor dat je gemakkelijk naar je scherm blijft staren en loopt er veelal een mysterie parallel aan die spanning, waardoor je geboeid blijft. Sommige mensen zoeken het avontuur op in sport of met een achtbaanrit. Horrorfilms laten je die adrenaline beleven vanuit je eigen stoel.”

De psychologie achter horror

Het is een interessant gegeven. Als ik erover na ga denken, dan zijn het niet perse alle elementen uit horrorfilms die ik niet trek. Ik vind namelijk de psychologie die onderzoekt waarom mensen bepaalde dingen doen erg interessant. Ik kijk namelijk ook zonder problemen thrillers, en een afgehakt lichaamsdeel hier en daar doet me ook weinig. Toch kijk ik geen horrorfilms, voornamelijk omdat ik niet tegen de onverwachte momenten kan. De zogenoemde jumpscares doen weinig voor mijn hart. Dat terwijl ik wel gewoon die adrenalinekick op zoek, in bijvoorbeeld achtbanen, zoals Daniel al zei.

Ik vroeg anderen ook waarom zij juist zo graag enge films kijken. Samantha gaf aan dat ze dat deed omdat ze graag nadenkt over wat ze zou doen in die situatie. Het zorgt er voor dat ze het leven meer waardeert, omdat ze juist niet in zulke situaties terecht gaat komen. Dat van die psychologie lijkt voor meerderen de belangrijkste reden om horrorfilms te kijken. Zo zegt Marissa dat ze bij dit soort films haar aandacht erbij kan houden en ze geniet van de spanning. Juist die psychologische horrors vindt ze interessant, omdat het eye-openers zijn. Al die plot twists zorgen ervoor dat je je ook in het echte leven gaat afvragen of alles wel is wat het lijkt.

Nachtmerries

Niet iedereen kan de spanning van horror echter waarderen. Veel mensen die ik vroeg naar hun mening gaven aan dat ze nachtmerries krijgen van enge films. Toch zit daar ook enige nuance in. Yael gaf aan dat ze nachtmerries krijgt van de meeste horrorfilms, maar dat ze tijdens de quarantaine erachter kwam dat slasherfilms best leuk zijn, juist omdat ze minder eng blijken te zijn. Maartje is het hier echter niet mee eens. Zij geeft aan dat een eng boek zo luguber mogelijk mag zijn, omdat ze zelf een beeld kan vormen in haar hoofd. Als dat beeld door een ander gevormd wordt, kan ze het niet filteren en “uitzetten” wanneer het te eng wordt. Daardoor krijgt ze juist nachtmerries.

Als ik erover nadenk, dan is dat wellicht ook een van de redenen waarom ik niet zo goed tegen horrorfilms kan. Het lezen van een eng verhaal is toch anders. In je hoofd kun je het zo eng maken als je zelf aankunt. Op beeld blijft het echter op je netvlies branden, lang nadat de film afgelopen is. Als ik een enge film met een ander erbij kijk zou het nog wel te doen kunnen zijn omdat je er dan over kunt praten. Alleen ga ik er dan echter veel te veel over nadenken en maak ik het enorm groot in mijn hoofd. Dan is ieder geluidje verdacht en angstaanjagend. Hartkloppingen zijn ook niet erg bevorderlijk voor de slaap.

Verschillen in persoonlijkheid

Een ander onderzoek gaf aan dat het feit of je wel of niet van horror houdt afhangt van je persoonlijkheid. Voor sommigen is het goed om horror te kijken, terwijl het voor anderen juist traumatisch kan zijn. Horrorfilms zorgen ervoor dat we angst kunnen ervaren in een veilige omgeving, wat voor sommigen betekent dat ze zich juist beter voelen na het kijken van zo’n film. Het is een manier voor mensen om om te gaan met zaken die angst inboezemen. Waarom ervaren goede mensen zulke slechte dingen bijvoorbeeld?

Toch blijkt dat horrorfilms niet alleen maar positieve effecten hebben. Voor mensen die angst voelen bij het kijken van horrorfilms kunnen er zelfs negatieve effecten ontstaan. Een nog grotere angst voor de dood bijvoorbeeld en nog meer bewustzijn over iemands eigen sterfelijkheid. Enge films kunnen zelfs traumas en of PTSD triggeren.

Conclusie

Ik begrijp wel iets meer waarom sommige mensen meer van horror houden. Het zal echter nooit mijn favoriete genre worden, misschien juist wel omdat ik die angst voor de dood al ervaar en dat alleen erger wordt door zulke films. Ik word dan wel regelmatig een watje genoemd omdat ik geen enge films durf te kijken, maar het blijkt dat sommige persoonlijkheidstypes hier gewoon minder goed tegen kunnen. Dat is ook prima. Net als dat het ook prima is dat je geniet van horrorfilms.

Als jullie het niet erg vinden, ga ik nu toch weer kijken naar iets waarvan ik geen kippenvel krijg. Sorry Chucky, ik denk dat ik je toch maar laat verstoffen in de kast.