Een tijdje terug las ik al Op het einde gaan ze allebei dood van Adam Silvera. Ik vond het een prachtig boek. Het was anders dan de standaard Young Adult qua opzet (zie titel) en het had een pittig thema: de dood. En toch wist Silvera het voor elkaar te krijgen om het boek niet over sterven te laten gaan, maar over leven en liefde. Ik vond dat zo knap! Dus het sprak voor zich dat ik Vroeger is alles wat ik van je heb ook moest lezen. Ik hoopte dat ik nog een keer verrast kon worden door Silvera. En ja hoor, hij flikte het gewoon weer.
Vroeger is alles wat ik van je heb is uitgegeven door Clavis Young Adult en is een vertaling van History Is All You Left Me
Koning van de zielige boektitels
Ja, Silvera laat weer weinig aan de verbeelding over. Op het einde gaan ze allebei dood is natuurlijk al een dikke spoiler in titelvorm. Vroeger is alles wat ik van je heb is iets minder spoilerig, maar het spreekt wel voor zich: hier is iemand met veel leed die alleen nog maar ‘vroeger’ heeft. En als je vervolgens de flaptekst leest, dan weet je helemaal hoe de vork in de steel zit:
Griffins wereld stort in. Zijn ex-vriendje Theo is namelijk plotseling gestorven. Ze woonden ver van elkaar vandaan en Theo had zelfs al een nieuwe relatie, maar diep vanbinnen was Griffin blijven geloven dat ze ooit weer samen zouden zijn. Die droom is nu voorgoed voorbij. En dan blijkt dat Griffin maar bij één iemand echt zijn hart kan luchten: Theo’s nieuwe vriendje Jackson. Kan Griffin de confrontatie aan, met zijn verleden én met zijn toekomst?
Het boek gaat dus over het ‘vroeger’ van Griffin en Theo. Het gaat over de geschiedenis tussen twee mensen, en ook over het heden waarin er nog maar één van hen leeft. Griffin moet door met zijn leven maar dat is natuurlijk lastig na zo’n grote klap. Het boek wisselt af tussen hoofdstukken die zich vroeger afspelen, en hoofdstukken die zich in het heden afspelen. Zo kom je er langzaam achter wat voor ‘vroeger’ deze twee jongens samen hadden, en hoe Griffin met zijn pijn en verlies omgaat in het heden.
Lang leve diversiteit
In de meeste Young Adult boeken is het hoofdpersonage hetero, en vaak nog wit ook. Dat komt natuurlijk omdat de meeste schrijvers schrijven vanuit hun eigen oogpunt. Gelukkig zijn er ook schrijvers zoals Adam Silvera. Ook hij schrijft vanuit zijn eigen standpunt, maar omdat hij tot twee minderheden behoort (homo en gekleurd), zie je dat in al zijn boeken terug. Hij schroomt ook niet over andere aspecten uit zijn leven te schrijven, zoals (opgroeien in) armoede. In Op het einde gaan ze allebei dood waren de twee hoofdpersonages bi en homo. Het enige POV personage in Vroeger is alles wat ik van je heb, Griffin, is ook homo. Zijn overleden ex Theo is bi. Daarnaast is een belangrijk bijpersonage gekleurd. Lang leve diversiteit, daar kunnen veel auteurs nog wat van leren.
Wat ik ook heel verfrissend vond, is dat de ouders van Griffin allebei leven en nog bij elkaar zijn. Daarnaast houden ze onvoorwaardelijk van hun zoon. In zó veel YA boeken is er wel (minstens) een ouder overleden, of zijn de ouders totaal niet op de hoogte van het leven van hun zoon of dochter. Of nog erger, ze zijn een stelletje kloothommels. Niet in Vroeger is alles wat ik van je heb! Ook Theo’s ouders zijn nog bij elkaar. Allebei de ouderparen weten wat er speelt/speelde in het leven van hun kinderen en nog belangrijker: ze houden van ze, klaar. Ik vond het zo fijn eens positieve, accepterende en liefdevolle ouders (zowel naar hun kinderen als naar hun eigen partner) te zien in een Young Adult.
OCD juist neergezet
Nog meer lof! Soms worden psychische aandoeningen afgedaan als ‘gewoon aanwezig’ of nog erger: ‘grappig’. Ook hierin is Adam Silvera weer anders. Griffin heeft OCD/dwangneurose, en dat wordt alleen maar erger door Theo’s dood. Griffin moet denken en handelen in even getallen, behalve één en zeven, die wel acceptabel zijn als oneven getal. Hij moet daarnaast altijd aan de linkerkant van andere mensen lopen, zitten of staan. En er zijn nog een aantal kleinere aspecten. Het wordt nooit afgedaan als stom, grappig of irritant. Het hoort bij Griffin en Silvera schrijft het perfect. Het is mooi om te lezen hoe Griffin denkt en hoe hij moet handelen. Daarnaast is het ook goed om te lezen hoe zijn vrienden en ouders met zijn stoornis omgaan.
Maar diverse personages of niet: Vroeger is alles wat ik van je heb gaat bovenal over rouwen, het rouwproces en verder (moeten) gaan met je leven. Griffin moet hier op zijn eigen manier mee om gaan. Het verhaal wordt compleet verteld vanuit Griffins oogpunt. Het begint in het heden een paar dagen na Theo’s dood en de hoofdstukken wisselen zoals gezegd af. Op die manier komen verleden en heden langzaamaan bij elkaar in het boek. De hoofdstukken in het verleden starten zo’n anderhalf jaar terug, toen de twee jongens begonnen met daten. Je leest over wat er nou precies is gebeurd, en hoe Griffin en de mensen om hem heen daar mee om gaan.
Vroeger is alles wat ik van je heb: conclusie
Vroeger is alles wat ik van je heb is weer een fantastisch en knap geschreven boek. Het zit bomvol diversiteit en het is ook nog eens mooi hoe Griffins OCD wordt beschreven. De personages zijn van vlees en bloed, al moet ik zeggen dat ik minder met Griffin en Theo heb dan met Mateo en Rufus uit Op het einde gaan ze allebei dood. Ook in dit boek zijn de bijpersonages weer super, van alle vrienden tot aan de ouders. Het thema van rouwen en leven/dood is weer zo mooi. Tegen het einde voelt het boek wel een beetje gehaast aan, en die ’twist’ was een beetje too much.
Bereid je wel voor: Vroeger is alles wat ik van je heb is véél verdrietiger dan Op het einde gaan ze allebei dood. Er zit veel verdriet en trauma verwerkt in dit boek. Maar als je op zoek bent naar een mooi geschreven boek met een erg fijne cast aan personages en bovenal een indrukwekkend thema, dan moet je dit boek zeker lezen. Inmiddels heb ik Wat als dit het is van Adam Silvera in samenwerking met Becky Albertalli ook al gelezen. Rest me nog More Happy Than Not, dus hopelijk wordt ook die nog vertaald.
Vroeger is alles wat ik van je heb
Emotioneel verhaal
Goed
- Indrukwekkend thema
- Prachtig geschreven over verdriet en rouw
Niet zo
- Gehaast einde
- Twist aan het einde is too much
